Toplum Kökenli Pnömoniler Ve Pnömoni Aşıları
Halk arasında “zatürre” olarak bilinen pnömoni, özellikle risk grubu hastalarda ölümle sonuçlanabilecek ciddi bir akciğer hastalığıdır. Günlük hayatımızın keşmekeşi içerinde ansızın ortaya çıkarlar. Toplumda edinilmiş pnömoniler çoğunlukla bakteriyel ve pnömokokakal olup, bazı olgularda hastaneye yatarak tedavi gerektirebilirler. Toplumda edinilmiş pnömoniler solunum yetmezliği, çoklu organ yetmezliği, sepsis gibi komplikasyonlara ve ölüme neden olabilirler.
Tipik pnömonide titremeyle yükselen ateş en önemli bulgudur, bunun yanında, öksürük, balgam çıkartma ve bazende yan ağrısı şikayetleri görülebilir. Ağrı göğsümüze bıçak saplanır tarzda olup çok şiddetlidir. Atipik pnömoni dediğimiz tipinde şikayetler daha hafiftir. İştah azalması, halsizlik, baş ağrısı, ishal gibi bulgularla görülebilir. Yaşlı hastalarda, bağışıklığı baskılanmış kişilerde ve kronik hastalığı olanlarda bulgular daha siliktir. Ateş ve balgam olmadan hafif öksürükle kendini gösterebilir. Özellikle yatağa bağımlı hastalarda genel durum bozukluğu, bilinç bulanıklığı en önemli bulgu olabilir, dikkatli olmak gerekir. Vakit geçirmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurup, yapılacak kan tetkikleri ve akciğer grafisiyle tanı konulmalıdır. Hastalığın nedeni pnömokok dediğimiz bakteridir. Bu bakteri insandan insana öksürük ve hapşırma ile bulaşır. Pnömoni tüm dünyada ölüm nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. En büyük etken ise yine pnömokoklardır.
Pnömoni uygun antibiyotik seçimi ve uygun sürede kullanarak kesin tedavi edilir. Bazen hastanın hastaneye yatışı gerekebilir.
Pnömokokal hastalıklardan korunmanın etkin bir yöntemi aşılamadır. İki çeşit pnömokok aşısı vardır. Bir tanesi konjuge (PREVENAR) diğeri ise polisakkarid (PNEUMO-23) aşıdır. Pnömoni aşısı 2008 yılı kasım ayı itibari ile Sağlık Bakanlığı tarafından aşı takvimi kapsamında ücretsiz olarak uygulanmaya başlanmıştır. İki yaş altındaki çocuklara 4 doz konjuge (PREVENAR) aşı uygulanıyor. Pnömokok aşısı 2, 4, 6 ve 12. aylarda birer doz olarak uygulanıyor. Pnömoni aşısı ayrıca dalağı olmayan, 65 yaş ve üstü, astım, bronşiektazi, KOAH gibi kronik akciğer hastalığı, kalp hastaları diyabet hastaları, HIV, kanser gibi hastalıkları olanlara ve huzur evlerinde kalanlara önerilmektedir. Gebelerde ise ancak gerçek bir risk söz konusu olduğunda aşı uygulanmalı ve riskli anne adaylarının gebe kalmadan önce aşılanması önerilmektedir.
Pnömoni olgusu akciğer grafisi
Pnömokoklar
Göğüs Hastalıkları ve TB Uzmanı
Uzm. Dr Emir ASAN
Yayınlanma Tarihi: 07.04.2023